Düşünce, algılama ve kavrama gibi zihinsel yetileri, başka uyaranları dışlayarak yalnızca belirli uyaranlar üzerinde yoğunlaştırma gücüne dikkat denilmektedir. Dikkat zihinsel enerjinin beynimiz içinde dağılışını kontrol eder.

Dikkat sürecini etkileyen bir dizi psikolojik, çevresel ve sosyal değişkenler söz konusudur. Başarılı olmak için dikkat dağıtıcıların farkında olunması ve bunların kontrol altına alınması son derece önemlidir.

Seçici Dikkat: Dikkatin en önemli özelliği ihtiyacımız doğrultusunda seçici davranabilmesi ve o an bizim için en önemli olanın ne olduğuna karar verip diğer uyaranları dışarıda bırakabilmesidir.

Dikkati Dağıtan Unsurlar

DIŞSAL SEBEPLER

TV, telefon, tablet, müzik, yüksek oda sıcaklığı, ses vs.

İÇSEL SEBEPLER

• Açlık, yorgunluk ve uykudan kaynaklanan sebepler.
• Sıkılma veya konunun ilgi çekici olmamasından kaynaklanan sebepler.
• Yoğun duygusal problemler (Aile, arkadaş ilişkileri vb.) ve gelecek kaygısı çalışacağınız konular üzerinde dikkatinizi vermenizi güçleştirir.
• Bunun yanında bilginin kısa süreli bellekten uzun süreli belleğe kodlanmasını da engeller.
• Hayal Kurma
• Farklı Çağrışımlar (Arkadaşlar ile birlikte olma, başka bir şey yapma, oyun oynama isteği vb.)
• Çalışılacak konunun zor olduğu düşüncesi ve çalışmaya başlayamama.

ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

• Kısa molalar ver. “Neden ders çalışmam gerek?” Grafiğe dök, hikayeleştir, kodla.
• Problem ve kaygılarınızı size yardımcı olabilecek biriyle (Aile, arkadaş, öğretmen) paylaşın.
• Olumsuz düşüncelerin sizi olumsuz etkilemeye devam etmesi durumunda rehberlik ve psikolojik danışma servisinden destek alın.
• Hayalinize geri dönün, hayal kurun ve bu bittikten sonra tekrar çalışmaya başlayın. Buradaki temel nokta, ders çalışmayı ve hayal kurmayı ayrı zamanlarda yapmanızdır.
• Öncelikle derslere ayıracağınız zaman ile sizin çalışmanızı etkileyen bu çağrışımlara ilişkin etkinliklere ayıracağınız zamanın etkili bir planlaması yapılmalı ve her bir etkinlik için birbirinden bağımsız bir şekilde uygulanmalıdır.
• Küçük adımlar halinde derse çalışılmaya başlanması ve başarı ile tamamlanan çalışmalardan sonra olumlu motivasyon cümleleri kurularak kısa süreli (1-2 dakika) gibi aralar verilerek yeni adıma geçilmesi başarılı olunması açısından etkilidir.
• Çalışmayı başarılı bir şekilde tamamladığınızda kendinize sevdiğiniz bir şarkıyı dinlemek, sevdiğiniz bir meyveyi yemek gibi ödüller veriniz.
• Hedeflediğiniz çalışmayı gerçekleştiremediğiniz durumlarda ise önceden belirlediğiniz; sevdiğiniz bir etkinliği belirli bir süreliğine kısıtlayınız.
• Örneğin arkadaşlarla birlikte geçirilen zamanın 1 saat azaltılması veya 1 saat tablete dokunmamak, bilgisayarı açmamak gibi.

DİKKATİ GELİŞTİRMEYE YÖNELİK TEKNİKLER ve ÖNERİLER

AMAÇ VE HEDEF BELİRLE

Geleceğimize yönelik amaç ve hedefler oluşturduğumuzda başarılı olmak için dikkat ve konsantrasyonumuz en üst seviyeye çıkar.

İÇSEL KONUŞMA

Dikkat, üzerinde çalışılması gereken bir konudur ve dikkati geliştirebilecek uygun tekniklerden biri de içsel konuşmadır. Ders esnasında dikkatinizin dağıldığını hissettiğiniz anda öğretmenin söylediklerini içinizden tekrar etmek dikkatimizi toplamamızı sağlar.

KONU TEKRARI VE PLAN

Test çözümlerinde yapılan yanlışların nedenleri tespit edilerek, konu tekrarı yapmak ve planlı çalışma alışkanlığını geliştirmek dikkatin arttırılmasında etkilidir.

ÖNBİLGİ SAHİBİ OLMAK

Ders esnasında dikkatiniz dağılıp hayaller kuruyorsanız, derse odaklanamıyorsanız, anlatılan konular arasında bağ kuramıyorsanız evde konuya hazırlanarak derse gelin.

UYKU DÜZENİ OLUŞTURMAK

Bilgisayar başında sabahlamak, gece geç yatmak vb. gibi uyku düzenini ve kalitesini etkileyen faktörler ile başarı ve dikkat arasında güçlü bir ilişki vardır.

DİKKAT ÇELİCİLER

Öğrenmek için dikkatimizi yoğunlaştırırken yoğun zihinsel çaba içinde oluruz. Zihinsel çabanın kontrolünü sağlamak için çalışma ortamımız dikkat çelicilerden (Bilgisayar, tablet, TV, cep telefonu vb.) arındırılmış olmalı ve gerekirse belirli aralıklarla molalar vermeliyiz.

ÖNEMLİ NOKTALAR

Dikkatimizi arttırmak için konuyu öğrenirken, test çözerken önemli yerlerin altını çizme, fosforlu kalem kullanarak üstünden geçme, not alma ve özet çıkarma dikkatimizi yoğunlaştırmamızı sağlar.

KADEMELİ YAKLAŞMA

Ders çalışırken konuya konsantre olamıyorsanız süreyi mümkün olduğu kadar sistemli olarak arttırın. 40 dakikalık çalışma süresinde odaklanma sorunu yaşıyorsanız önce 10 dakika, sonra 20 dakika, daha sonra yarım saatlik zaman dilimlerinde çalışma yaparak gerçekten odaklanmak istediğiniz süreye ulaşmaya çalışın. Hedef adım adım ilerleyerek ulaşılabilecek bir süreçtir.

FİZİKSEL MOLALAR

Uzun süre bir konu üzerinde çalışan kişilerin çalışmaları esnasında molalar verdikleri, çalışma masasından kalktıkları, kaslarını gerdikleri, bazen masanın üzerinde başlarını koyup dinlendikleri görülmektedir. Bu tür kısa fiziksel molalar tekrar dikkatin konu üzerinde odaklanmasında etkilidir.

ENERJİ SEVİYENİZE GÖRE HAREKET EDİN

Bir günde enerjik olduğunuz zaman dilimini belirleyin. En enerjik olduğunuz bu zaman diliminde zorlandığınız konulara çalışın. Bunun yanında enerji seviyenizin nispeten düşük olduğu zaman dilimlerinde ise kolaylıkla yapabileceğiniz ödevlerinizi yapmak iyi bir stratejidir.

AKTİF DİNLEME

Özellikle dersi dinlerken dikkat ve konsantrasyonunu arttırmak için öğretmeninizi aktif dinlemelisiniz. Pek çok öğrenci öğretmenin anlattıklarını dinlerken zihinlerinden geçenlerin (Hayaller vb.) daha hızlı aktığını belirtmektedir. Aktif dinlemede öğrenci, öğretmenin ifade ettiklerinde anlam arar, sorular sorar.

KİŞİSEL SORUNLARINIZI ANLATIN

Ders çalışırken kişisel sorunlarınız varsa ve sık sık zihninize gelip dikkatinizi dağıtıyorsa sorunlarınızı yakınınızdaki kişilerle, öğretmeninizle, okul rehber öğretmeniyle paylaşın.

ÖZETLE

1. Amaç ve hedef belirle.
2. İçsel konuşma yap.
3. Konu tekrarı yap ve planlı çalış.
4. Önbilgi sahibi ol.
5. Uyku düzenine dikkat et.
6. Dikkat çelicilere dikkat.
7. Önemli noktaları vurgula.
8. Kademeli ilerle.
9. Fiziksel mola ver.
10. Enerji seviyene göre çalış.
11. Aktif dinleme yap.
12. Kişisel sorunlarını anlat.

Mikail AKMAN

Edirne’de psikolojik danışmanlık ve rehber öğretmenliği yapıyorum. PDR alanı hakkında kitap, makale, dokümanları anlaşılır bir şekilde bloguma aktarmak en büyük keyif aldığım işlerden birisi. Bunun yanında grafik tasarımı da ilgilendiğim bir diğer alan.